Miras intikali, bir gerçek kişinin vefatından sonra geride bıraktığı malvarlığının – taşınır, taşınmaz, hak ve borçlarının – yasal ya da atanmış mirasçılarına hukuken ve resmen devredilmesi sürecidir. Türk Medeni Kanunu hükümleri uyarınca, ölüm anı itibarıyla miras, mirasçılara geçer. Ancak bu geçişin fiili ve hukuki sonuç doğurabilmesi, ilgili idari merciler nezdinde yapılacak resmî işlemlerle mümkündür.
Özellikle taşınmazlar söz konusu olduğunda, mirasın mirasçılar adına tapuda tescil edilmemesi halinde, mülkiyet hakkı kullanılamaz. Diğer bir ifadeyle, mirasçılar, hak sahibi olsalar da satış, bağış, ipotek veya kira gibi işlemleri gerçekleştiremezler. Bu sebeple miras intikali, yalnızca teknik bir işlem değil; mirasçılık statüsünün mülkiyet ve tasarruf yetkisiyle buluştuğu temel bir aşamadır.
Miras İntikali Nasıl Yapılır?
Miras intikali işlemleri, belirli bir usul ve sıralama çerçevesinde yürütülür. Tapu müdürlüklerinde gerçekleştirilecek bu işlem, ancak gerekli belgelerin tamamlanması ve belirli yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesiyle mümkündür.
1. Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Alınması
Mirasçılık belgesi, ölen kişinin yasal mirasçılarının kimler olduğunu ve hangi oranda miras payına sahip olduklarını gösteren belgedir. Bu belge:
- Sulh Hukuk Mahkemesi’ne açılacak bir çekişmesiz yargı dosyası aracılığıyla veya
- Noterlikler nezdinde yapılacak başvuru ile
temin edilebilir. Noterlik kanalıyla alınması, çekişmesiz durumlarda zaman ve iş yükü bakımından daha elverişli olmaktadır.
2. Veraset ve İntikal Vergisi Beyanı ve Ödemesi
Mirasçılar, mirasın intikalinden önce ilgili vergi dairesine veraset ve intikal vergisi beyannamesi sunmalı ve tahakkuk eden vergiyi ödemelidir. 2025 yılı itibarıyla bu oranlar:
- İlk 1.100.000 TL için %1
- Sonraki 2.600.000 TL için %3
- Sonraki 5.500.000 TL için %5
- Sonraki 10.900.000 TL için %7
- 20.100.000 TL üzeri için %10
olarak uygulanmaktadır.
3. Tapu Müdürlüğüne Başvuru
Vergi ödemesinin ardından, taşınmazın bulunduğu tapu müdürlüğüne başvuru yapılmalıdır. Başvuru fiziksel olarak ya da Web Tapu sistemi üzerinden çevrim içi olarak yapılabilir.
Tapu İntikali İçin Gerekli Belgeler
- Mirasçılık belgesi (veraset ilamı)
- Vefat eden kişiye ait ölüm kayıt örneği
- Mirasçıların T.C. kimlik belgeleri
- Taşınmazın tapu bilgileri
- Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) poliçesi
- Veraset ve intikal vergisinin ödendiğine dair makbuz
- Vekaletname (temsil varsa)
Tüm evraklar tam ve eksiksiz biçimde ibraz edildiğinde, miras intikali işlemi kısa sürede sonuçlandırılmaktadır.
Tapuda Miras İntikali Ne Anlama Gelir?
Miras intikali işlemi, taşınmazın mirasçılar adına tescil edilmesiyle sonuçlanır. Bu tescil, mirasçıların taşınmaz üzerindeki haklarını resmen ve yasal olarak kullanabilmelerini sağlar.
Mülkiyet Türleri: Elbirliği ve Paylı Mülkiyet
- Elbirliği (iştirak halinde) mülkiyet: Mirasçılar taşınmazın tamamına birlikte sahiptir. Bireysel tasarruf mümkün değildir.
- Paylı mülkiyet: Her mirasçının payı belirlenmiştir. Her biri kendi payı üzerinde işlem yapabilir.
Taraflar arasında noter onaylı bir anlaşma sağlandığı takdirde elbirliği mülkiyeti, paylı mülkiyete dönüştürülebilir.
Tapu İntikali Yapılmadan Satış Mümkün mü?
Hayır. Taşınmazın satışı ancak tapu intikali tamamlandıktan sonra mümkündür. Satış işlemleri için taşınmazın mülkiyetinin öncelikle mirasçılar adına geçirilmiş olması şarttır.
İntikal ve Satış Aynı Anda Olabilir mi?
2025 yılı itibarıyla, gerekli belgelerin hazırlanmış ve tüm tarafların hazır bulunması hâlinde tapu intikali ile satış işlemi aynı gün içinde gerçekleştirilebilir. Ancak satışın geçerli olabilmesi için tüm mirasçıların oybirliğiyle onay vermesi zorunludur.
Tapu Harcı ve Döner Sermaye Ücreti
- Miras intikalinde tapu harcı alınmaz.
- Döner sermaye bedeli: 2025 yılı itibarıyla yaklaşık 1.298,50 TL’dir.
- Emlak vergisi borçları, işlem öncesinde kapatılmalıdır.
Mirasçılar Tapu İntikalini Gerçekleştirmezse Ne Olur?
Mirasçılar, intikal işlemini yapmadıkları takdirde aşağıdaki sonuçlarla karşılaşabilir:
- Taşınmaz hâlâ murisin adına kayıtlı kalır.
- Mirasçılar satış, ipotek, bağış veya kiralama işlemleri yapamaz.
- Emlak vergisi tahakkukları mirasçılar üzerinden işlemeye devam eder.
- Uzun vadede hukuki uyuşmazlıklar ve hak kayıpları ortaya çıkabilir.
- Mahkeme veya idari kurumlar re’sen işlem başlatabilir.
Bu nedenlerle işlemlerin ivedilikle tamamlanması tavsiye olunur.
Birden Fazla Mirasçı Varsa Tapu Ne Şekilde Düzenlenir?
Birden fazla mirasçının bulunması hâlinde, taşınmaz ya elbirliği mülkiyeti ya da paylı mülkiyet olarak tescil edilir. Taraflar kendi aralarında anlaşarak bu durumu değiştirebilir.
Uzlaşma Sağlanamazsa Ne Olur?
Mirasçılar arasında uzlaşma sağlanamazsa:
- İzale-i şuyu (ortaklığın giderilmesi) davası açılabilir.
- Mahkeme taşınmazın satışına veya taksimine karar verebilir.
- Elde edilen gelir, miras paylarına göre bölüştürülür.
Bu gibi durumlarda uzman avukat desteği alınması, sürecin etkin ve adil şekilde yürütülmesi bakımından önemlidir.
Miras İntikali İçin Avukat Zorunlu mu?
Hukuken zorunlu olmamakla birlikte, miras intikali işlemlerinde avukat desteği büyük kolaylık sağlar. Özellikle aşağıdaki durumlarda bir avukata başvurulması tavsiye edilir:
- Mirasçılar arasında çekişmeli durumlar varsa
- Miras bırakanın malvarlığı karmaşık yapıya sahipse
- Yurt dışında yaşayan mirasçılar söz konusuysa
- Vasiyetname, reddi miras, tenkis davası gibi özel hukuk işlemleri gündemdeyse
Avukat, yalnızca işlemlerin hızlı ve doğru yapılmasını sağlamakla kalmaz; aynı zamanda mirasçıların haklarını en etkin biçimde koruma altına alır.